Blijkbaar was ik de enige zonder #Metoo-ervaring.
Wrong. Ook ik.
Met de misstanden bij The Voice laait #Metoo in Nederland weer op. Op Twitter en andere social media blijkt dat er weinig vrouwen zijn die géén nare ervaring hebben op dat gebied. Gelukkig had journalist Margriet nooit te maken gehad met seksuele intimidatie. Of, wacht. Was die fotoshootmiddag in de jaren 90 een #Metoo-tje avant la lettre? (Spoiler: ja, wel degelijk.)
Tekst: Margriet Zuidgeest
Gisteren nog in de collegebanken, en nu op stage bij een groot, echt bedrijf. Er werken veel jonge mensen, dus de studentensfeer bij mijn kakelverse collega’s en mij zit er nog prettig in. We zijn halverwege de 20, jolig, leergierig en misschien wat naïef. Gelukkig borduurt menig bedrijf vrolijk voort op feestende leventjes. Zo ook hier. Elk evenement werd vastgelegd. Maar goed ook. Want met die promillages in het bloed en de niets meer wetende mist in het hoofd, hadden we tenminste de foto’s nog. De fotograaf van dienst was meestal dezelfde: de echtgenoot van een MT-lid. Een alleraardigste man. Complimenteus ook.
Zo zei hij op een van de feestavonden: ‘Margriet, ik vind je bijzonder fotogeniek. Je staat vaak prachtig op mijn foto’s. Mag ik jou misschien een keer alleen fotograferen? Doe ik wel vaker hoor. Dan maak ik een paar mooie portretten van je, krijg je die gewoon gratis van mij. Wat vind je daarvan?’ Ik was gevleid. We maakten meteen een afspraak. Ik zou naar zijn fotostudio komen met een paar setjes kleding in de kofferbak. Hij zou mij aldaar wat beeldmateriaal laten zien van wat hij voor ogen had. Allemaal prima en oké. O ja, wel één dingetje: of ik liever niet met collega’s hierover wilde praten, want ja. Misschien kon het verkeerd worden opgevat, snapte ik wel? Ik snapte het wel.
Op naar de studio. Niet bepaald relaxed. Maar er stond – heel attent – een flesje wit klaar. Al open. Het glas ernaast vulde de fotograaf meteen. ‘Dat ontspant lekker,’ zei hij met een knipoog. Dankbaar nam ik een forse slok. Ik keek rond en vroeg me ineens af waar ik me kon omkleden. ‘Hier zie je wat voorbeeldfoto’s.’ Het lijvige fotoboek dat hij aandroeg bevatte smaakvol, esthetisch sterk werk. Wel viel me op dat op sommige plaatjes de kleding van de dames wat schaars was. ‘Mooie sfeer hè? En kijk, dit is ook mogelijk.’ Hij bladerde verder en wees op een wat mistige zwart-witfoto van een blote meisjesrug, tot halverwege bedekt met prachtig golvend blond haar. Ze was schuin van de achterkant gefotografeerd en had haar armen omhoog. Haar gezicht had ze weggedraaid, maar het silhouet van haar borst was in beeld. Het plotselinge knoopje in mijn maag negeerde ik. Wel zei ik: ‘Mooie foto, maar zelf wil ik liever niet bloot worden gefotografeerd.’ Dat was geen probleem. Gelukkig. Ik nam nog maar een teug wijn.
De fotosessie verliep naar wens. Naar zijn wens. Want een knoopje extra open, dat deed ik gewoon. Iets meer voorover buigen ook. Niets aan de hand. Ik had tenslotte mijn kleren nog aan. Het wisselen van kleding gebeurde in zijn bijzijn. Ik draaide me dan van hem af. Andersom deed hij dat niet, zo bleek. ‘Zo, jij hebt een mooie beha aan, zeg. Speciaal voor mij? Die diepblauwe kleur, dat doorzichtige kant. Laat de voorkant eens zien.’ Hij schonk mijn glas bij. Automatisch draaide ik me om, en liet ongewild hem zo zien wat hij wilde zien. Hij pakte meteen zijn camera van het statief. ‘Ah, mooi ja. Mag ik een plaatje van je maken zo? Dan ben je niet bloot, maar dan is toch even iets leuks voor de fotograaf, hahaha.’
Ik zei niets.
Klikklik. ‘Kun je misschien je lippen een beetje nat maken. Lekker een beetje wellustig, snap je wel?’
Hij bleef van verschillende kanten foto’s schieten.
Ik zei niets.
Hij was getrouwd met een MT-lid. Als hij iets vervelends over mij zou zeggen, was het maar zo bij de bedrijfs-top. Ik was nét begonnen bij dit droombedrijf. Ik wilde een mooie aanbeveling straks, en misschien hield ik er zelfs een baan aan over. Ik moest deze man hoe dan ook niet tégen mij krijgen.
Of ik een kléin beetje meer voorover kon buigen. Kon hij het allemaal net iets mooier op de kiek krijgen. Het was een práchtige sessie geworden, hoor. Echt, ik had ab-so-luut aanleg. Er school een heus model in mij. Kon ik snel de foto’s een keertje komen ophalen? Gewoon op afspraak, hier in de studio.
Misselijk en aangeschoten verliet ik diezelfde studio.
Toen ik hem een paar weken later op kantoor zag, schrok ik. ‘Je foto’s zijn fenomenaal! Alles hangt in mijn studio. Ik heb er zelfs eentje op deurposterformaat. Wanneer kom je ze halen, dan kunnen we eventueel nog een paar plaatjes schieten.’ Op pósterformaat. Ik walgde van het idee dat hij dagelijks naar een levensgrote mij keek. Ik mompelde dat ik weinig tijd had. Maar een paar weken later vroeg hij het weer. Ik verzon een afspraak, een ziekte en nam een collega in vertrouwen. ‘Ah, ja die creep heeft mij ook gevraagd!’ riep ze lachend. Ze was beduidend mooier dan ik. Maar zíj had nee gezegd. Zij wel. Ik had toegezegd. Ik was gegaan. Ik had wijn gedronken. Ik had dat extra knoopje opengedaan. En ik was zelfs in beha op de foto gegaan. Hij had van alles gevraagd en ik had van alles toegestaan.
De foto’s hebben mij gelukkig nooit bereikt, het schuldgevoel des te meer. Waarom was ik zo ijdel geweest? Waarom was ik niet weggegaan? Waarom had ik die kerel zich laten verlekkeren met mijn halfnaakte mij? Mijn eigen schuld dus, dat rotgevoel. Tot #Metoo. Of eigenlijk: tot ver na #Metoo. Want aanvankelijk dacht ik een van de weinigen te zijn die niets op dat vlak had meegemaakt. Ik was niet aangerand, verkracht, of ‘onheus bejegend’ door iemand die boven mij stond.
Tot ik meer las over macht. Ook deze fotograaf had macht en dat wisten we allebei. Hij had kwaad over mij kunnen spreken. Hij had die half bloot-foto’s kunnen verspreiden. Hij heeft beide niet gedaan, maar in die keuzemogelijkheid lag zijn macht. Daarmee snoerde hij mij en mijn grenzen proactief de mond. Want ik was bang. Bang voor ontdekte ijdelheid. Bang om naïef gevonden te worden. Bang voor een lichtzinnige reputatie. Bang om de kans op een droombaan te verliezen.
Gewoon. Bang.